Epilepsie bij honden en de rol van darmgezondheid

Een nieuwe kijk op ondersteuning

Epilepsie is één van de meest ingrijpende neurologische aandoeningen bij honden. De impact op hond én eigenaar is groot. Het is eng, onvoorspelbaar en brengt veel zorgen en onzekerheid met zich mee. Veel honden zijn gebaat bij medicatie, maar helaas is dit lang niet bij elke hond voldoende. Toen ik tijdens mijn opleiding tot Integraal Voedingstherapeut in aanraking kwam met hondeneigenaren met epileptische honden, ontstond bij mij de vraag:

Welke rol speelt voeding en vooral darmgezondheid, in de ondersteuning van honden met epilepsie?

Voor mijn literatuurstudie ben ik dieper in deze vraag gedoken. In deze blog deel ik de belangrijkste inzichten die ik tijdens deze studie heb opgedaan.

Wat is idiopathische epilepsie?

Epilepsie is een verzamelnaam voor aandoeningen die tot uiting komen met hevige aanvallen. Soms is er een oorzaak te vinden voor het ontstaan van de aanvallen, zoals een vergiftiging, een ongeluk met hersenschade of een tumor. Idiopathische epilepsie is een vorm van chronische epilepsie zonder aanwijsbare lichamelijke oorzaak. Het wordt vermoedelijk beïnvloed door erfelijke factoren en komt bij bepaalde rassen vaker voor. Ongeveer 60% van de honden met epilepsie, lijdt aan idiopathische epilepsie.

Een epileptische aanval ontstaat door een abnormale elektrische ontlading van een cluster hersencellen (neuronen). Een aanval kenmerkt zich op verschillende manieren. De bekendste is het verstijven van alle spieren, gevolgd door samentrekkingen van spiergroepen (schokken). De hond is niet bij bewustzijn tijdens een aanval. Naast dit type aanvallen, is het echter ook mogelijk dat een aanval subtieler is. Vaak vindt de abnormale activiteit dan plaats in één hersenhelft, wat zich uit in staren, extreem speekselen, spiertrillingen, kauwbewegingen en abnormale gedragsveranderingen of zelfs hallucinaties. Bij deze aanvallen is het vaak moeilijk om contact te maken met de hond, maar is hij wel bij bewustzijn.

Een aanval bestaat uit 3 fases: de aura (voorfase) duurt enkele momenten, minuten of seconden waarin veranderingen in gedrag zichtbaar worden. De daadwerkelijke aanval duurt enkele seconden tot minuten. Na de aanval vindt de herstelfase plaats. Deze fase verschilt per aanval in duur en ernst. Het brein herstelt zich van de aanval, waardoor de hond tijdelijk gedesoriënteerd kan zijn of moeite heeft met lopen of balans. Ook kunnen er gedragsveranderingen zijn tijdens deze fase, zoals angst en hevige vermoeidheid. Er komt zelfs tijdelijke blindheid voor.

Darm-brein as en onderzoek naar epilepsie

Wat opvalt in de meest recente wetenschappelijke literatuur, is dat er een groeiende belangstelling is voor de relatie tussen darmgezondheid en neurologische aandoeningen zoals epilepsie. Via de zogenaamde darm-brein as communiceren darmen en hersenen continue met elkaar, via een tweerichtingsverkeer van informatie. Een verstoring in de darmen, bijvoorbeeld door een disbalans in het microbioom, kan leiden tot ontstekingsreacties op andere plekken in het lichaam. Ook in het brein en het zenuwstelsel kunnen ontstekingen ontstaan, welke mogelijk bijdragen aan epileptische activiteit.

Uit verschillende studies blijkt dat honden met idiopathische epilepsie vaker een verstoord microbioom hebben dan gezonde honden. Daarnaast blijkt het microbioom van honden met epilepsie opvallend anders van samenstelling te zijn. Er zijn minder goede bacteriën aanwezig die belangrijk zijn voor de productie van korteketenvetzuren en neurotransmitters.

Korteketenvetzuren zijn stoffen die een belangrijke ontstekingsremmende werking hebben en een belangrijke rol spelen in zowel het behoud van de integriteit van de darmwand als de bloed-hersenbarrière.
Neurotransmitters hebben een belangrijke controlerende rol voor veel neurologische functies.

Ook blijkt dat er bij honden met epilepsie meer pathogene (slechte) bacteriën in het microbioom worden aangetroffen. Honden die resistent zijn tegen epilepsie-medicatie bleken zelfs een verhoogd ontstekingsbevorderend darmmilieu te hebben. In hun ontlasting werden bacteriën aangetroffen die geassocieerd worden met ontstekingen en verhoogde histaminewaarden, mogelijk als gevolg van een “leaky gut”.

Voeding als trigger én als mogelijke sleutel

Voeding kan op meerdere manieren invloed hebben op epilepsie. Sommige honden blijken gevoelig voor een plotselinge verandering in voeding, of reageren juist op het moment van eten zelf, mogelijk als gevolg van arousal of veranderingen in de bloedsuikerspiegel. Ook worden bepaalde voedingsstoffen zoals bewerkte koolhydraten, gluten en kunstmatige additieven in verband gebracht met een grotere gevoeligheid voor aanvallen. Dit zou betekenen dat het aanpassen van het dieet een gunstige invloed kan hebben op het verlagen van de kans dat de hond een epileptische aanval krijgt.

Er zijn belangrijke aanwijzingen uit wetenschappelijke studies richting de beschermende rol van voeding. Zo kunnen gerichte dieetinterventies bijdragen aan het versterken van de darmgezondheid en het terugdringen van doorlaatbaarheid van de darmwand. Ook kan voeding bijdragen bij aan een ontstekingsremmend milieu in de darmen, wat een belangrijke risicofactor voor aanvallen kan wegnemen. Daarnaast is er het belang van het stimuleren van specifieke bacteriestammen die bijdragen aan de productie van neurotransmitters en korteketenvetzuren.

Diëten die een gezond darmmicrobioom ondersteunen, zoals verse, minimaal bewerkte voeding, gerichte vetzuren en prebiotica en probiotica laten in diverse studies positieve resultaten zien. Zo zouden ze het aantal aanvallen kunnen verminderen of de effectiviteit van medicatie verbeteren.

Wat haal ik hier uit als Integraal therapeut?

Ik wil heel duidelijk zijn; voeding of een aangepast dieet is geen vervanging van epilepsie-medicatie. Maar, de wetenschap laat zien dat voeding wél een veelbelovende aanvullende rol kan spelen in de ondersteuning van honden met epilepsie. Door gericht te kijken naar darmgezondheid, de ontstekingsbalans en voedingsstoffen, kunnen we mogelijk bijdragen aan een stabieler brein en minder epileptische activiteit. Er is nog veel aanvullend onderzoek nodig, maar de eerste aanwijzingen zijn hoopgevend.

Voor hondeneigenaren betekent dit: kijk verder dan medicatie binnen de strijd tegen epilepsie en laat de darmen niet buiten beschouwing. Een passende voeding, afgestemd op de individuele hond, is een belangrijk onderdeel van een integrale aanpak. Daarnaast moeten we uiteraard ook verder kijken dan voeding; juist dat is de kracht van de integrale aanpak. Het totaalplaatje rond de hond en het baasje vormt de puzzel en uiteindelijk een belangrijke sleutel in de strijd tegen deze vreselijke aandoening.

Als voedingstherapeut zie ik het als mijn missie om te helpen bij het slaan van de brug tussen voeding en darmgezondheid en neurologische klachten. Niet om epilepsie “op te lossen”, maar om honden en hun baasjes meer handvatten te geven en mogelijk langer aanvalsvrij te laten blijven.

Een ‘Epi-traject’

Epilepsie bij honden wordt vaak nog vooral symptomatisch behandeld, terwijl er juist veel winst te behalen is met een systematische en integrale aanpak. Belangrijk om te beseffen is dat epilepsie een chronische aandoening is die niet te genezen valt. Realistische verwachtingen zijn daarom essentieel, zowel voor de eigenaar als voor mij als therapeut.

De begeleiding van een hond met epilepsie vraagt om flexibiliteit: geen enkel dier is hetzelfde, en bij epilepsie al helemaal niet. Een kort traject van enkele maanden kan een goede start-ondersteuning bieden, maar tegelijkertijd ervaren eigenaren vaak al hoge kosten voor medicatie, specialistisch onderzoek en aanpassingen in voeding of suppletie. Om tóch passende begeleiding te bieden, ben ik bezig met de ontwikkeling van een speciaal Epilepsie-jaartraject. Dit traject combineert intensieve startmomenten met langere begeleidingsintervallen, zodat er ruimte is voor maatwerk, maar ook duidelijkheid over kosten.

Tijdens het traject ben ik doorlopend als klankbord beschikbaar en daarnaast bieden vaste contactmomenten rust en structuur. Samen werken we aan de optimalisering van de puzzel rond de hond, het dieet en de darmgezondheid, zonder druk van beperkte tijd. Want epilepsie laat zich niet sturen, maar tijd en ruimte bieden wel handvatten in de strijd tegen de aanvallen.

Heb jij een hond met epilepsie? Of wil je meer weten over darmgezondheid? Neem gerust contact op. Ik denk graag met je mee.

Over Voerkrachtig

Ik ben Marylon, Integraal Voedingstherapeut (i.o.) voor honden & katten. Vanuit een passie voor dieren en voeding help ik jou om jouw dier krachtig & gezond te houden.

Lees verder